Τζάκ Κέρουακ-Στο Δρόμο

Είσαστε έτοιμοι για το ταξίδι; Είσαστε έτοιμοι για να εγκαταλείψετε την μίζερη καθημερινότητα; Αν ναι “We are on The Road again”. Θα ζήσετε ένα ταξίδι χωρίς τέλος, ένα αέναο πηγαινέλα χωρίς αιτία, σαν ένα εκκρεμές που κινείται, γιατί είναι η φύση του να κινείται.
Λίγα είναι τα βιβλία που έχουν προκαλέσει τόση συζήτηση ώστε να θεωρούνται εμβληματικά μιας γενιάς. Το «Στο Δρόμο» έχει σημαδέψει τη χαμένη γενιά της μεταπολεμική Αμερικής και μαζί με το ποίημα «Ουρλιαχτό» του Γκίνσμπεργκ αποτελούν έως σήμερα τα πλέον δημοφιλή δείγματα της μπητ λογοτεχνίας. Δικαίως χαρακτηρίζεται ως ένας ύμνος στην απόλυτη ελευθερία αφού όλο το έργο έρχεται σε αντίθεση με την συντηρικότητα και τον καθωσπρεπισμό της Αμερικανικής κοινωνίας της δεκαετίας του ’50.
Ο Σαλ Πάρανταϊζ (Τζάκ Κέρουακ) και το alter-ego του Ντην Μόριαρτυ (Νηλ Κάσαντυ) διατρέχουν την Αμερική τέσσερις φορές, αλητεύοντας με ότι μεταφορικό μέσο μπορούν να βρουν, χωρίς κανένα προφανή λόγο απλώς και μονό γιατί έτσι ζουν. Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι να υπάρχει αλκοόλ, γρήγορα αυτοκίνητα, τζαζ μουσική και όμορφες γυναίκες. Γιατί αυτή είναι η φιλοσοφία του Μπιτ που έμελε ο Κέρουακ να γίνει άθελα του ο εκφραστής της. Αφού ο Κέρουακ ουδέποτε υπήρξε ο επαναστάτης που θα αλλάξει τον κόσμο, αλλά έδινε περισσότερο την εντύπωση ενός ηττημένου της εποχής του που προσπαθούσε να ξεφύγει από τον κομφορμισμό που τον έπνιγε.
Ο Κέρουακ χρησιμοποιεί την αυτόματη γραφή πράγμα που κάνει το έργο του να μοιάζει γραμμένο με μια πνοή, ενισχύοντας τον μύθο που τον θέλει να το έγραψε σε τρεις εβδομάδες. Γράφει σαν σολίστας της τζαζ που έχει αφεθεί στην μουσική του να τον παρασύρει αδιαφορώντας για την ορχήστρα.
Αν ο αναγνώστης έχει κάποια αγάπη στην τζαζ μουσική τότε όλο το έργο αποκτά διαφορετική υπόσταση. Γιατί το «Στο Δρόμο» δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα τζαζ έργο με γρήγορο ρυθμό, πολλούς αυτοσχεδιασμούς και ξέφρενα σολαρίσματα. Αν δεν ήταν βιβλίο θα μπορούσε να είναι ένα κομμάτι τζαζ με τον Charlie Parker τον Miles Davis τον Thelonious Monk και όλη την αφρόκρεμα του bop σε ένα κλαμπ στο Σικάγο ή στο Ντένβερ πνιγμένο στους καπνούς και ποτισμένο από το αλκοόλ.
Αυτό που μένει από το βιβλίο είναι τα λόγια του Κέρουακ: «…Οι μόνοι που αξίζουν για μένα είναι οι τρελοί, αυτοί που τρελαίνονται να ζήσουν, να μιλήσουν να σωθούν, που ποθούν τα πάντα την ίδια στιγμή, αυτοί που ποτέ δεν χασμουριόνται ή δεν λένε κοινότυπα πράγματα, αλλά που καίγονται, καίγονται, καίγονται σαν τα μυθικά κίτρινα Ρωμαϊκά κεριά… »

Φίοντορ Ντοστογιέφσκι-Αδερφοί Καραμάζοφ

Οι αδελφοί Καραμάζοφ το τελευταίο έργο του Ντοστογιέφσκι, ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία της λογοτεχνίας και ίσως το καλύτερο έργο του.
Το έργο κινείται γύρω από μία οικογένεια ή καλύτερα γύρω από τους χαρακτήρες της οικογένειας Καραμάζοφ και των σχέσεων που αναπτύσσονται μεταξύ τους. Έτσι έχουμε τον πατέρα που αντιπροσωπεύει την παρακμή και την διαφθορά. Τον παρορμητικό Μίτια που ενεργεί, στην υπερβολή του, με το συναίσθημα. Τον ορθολογιστή και άθεο Ιβάν εκπρόσωπο των αλλαγών που έρχονται και τέλος τον συναισθηματικό έως και ενοχικό Αλιόσα που προσπαθεί να συντεριάσει την οικογένεια του βάζοντας τον εαυτό του ανάμεσα τους. Τα τέσσερα αυτά πρόσωπα πλαισιώνονται από μια πλειάδα άλλων χαρακτήρων που συνθέτουν το πρόσωπο της Ρωσίας εκείνης της εποχής, αλλά και τους χαρακτήρες των ανθρώπων που βρίσκονται ανάμεσα μας.
Αυτό που το χαρακτηρίζει είναι ότι μπορεί να διαβαστεί σε πολλά επίπεδα. Έτσι έχουμε επιφανειακά ένα μυστήριο, τη δολοφονία του πατέρα Καραμάζοφ, που με αστυνομική-δικαστική πλοκή προσπαθεί να λυθεί. Σε δεύτερο επίπεδο παρατηρούμε τις μεταβολές στις κοινωνικές δομές της Ρωσίας, κατάργηση της δουλοπαροικίας, μεταβολές στην δικαιοσύνη, αμφισβήτιση της θρησκείας, που διαδραματίζονται στα τέλη της ανατρεπτικής δεκαετίας του 1860. Σε ένα παραπάνω επίπεδο παρακολουθούμε την ανάλυση των χαρακτήρων του έργου , κυρίως των τριών αδερφών, σε τέτοιο βαθμό πληρότητας ώστε να θεωρείτε σταθμός στην σύγχρονη ψυχολογία.
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει σε ένα κεφάλαιο που παραμβάλεται του έργου, τον μέγα ιεροεξεταστή όπου ο συγγραφέας κάνει ευθεία κριτική στον ρόλο και στην στάση της εκκλησιαστικής εξουσίας και διαχρονικά σε κάθε μορφή εξουσίας. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του Μεγάλου Ιεροεξεταστή στο Χριστό: «Ήθελες οι άνθρωποι να σ’ αγαπούν ελεύθερα... ήθελες μια πίστη ελεύθερη...»
Στο τεχνικό κομμάτι όταν μιλάμε για έναν από τους σημαντικότερους λογοτέχνες παγκοσμίως τα σχόλια είναι μάλλον περιττά. Η ροή πάντως του μυθιστορήματος και η διαχρονική γραφή του Ντοστογιέφσκι σε παρασύρει σε βαθμό που το έργο του, παρόλο τον όγκο, διαβάζεται χωρίς καμία δυσκολία και χωρίς να γεννά αίσθημα κούρασης. Το σίγουρο είναι ότι τελειώνοντας θα μπείτε στον πειρασμό να απαντήσετε το ανοικτό ερώτημα που περιστρέφεται σε όλο το έργο «Που είναι ο Θεός πίσω απ’ όλα αυτά».